HỆ THỐNG ÂM THANH TRONG NHÀ YẾN

·             Âm thanh là một yếu tố rất quan trọng trong việc thiết lập kỹ thuật cho nhà nuôi chim Yến, từ việc kéo chim về đến dụ chim vào nhà và ở lại đều cần kinh nghiệm và sự chuẩn mực mới phát huy hiệu quả.

·             Chim yến trưởng thành phát ra khoảng 12 tiếng kêu khác nhau với tần số giao động từ 1,000Hz đến 16,000Hz, phổ biến ở 2,000Hz đến 10,000Hz. Biên độ này cũng tương đương với ngưỡng nghe của con người (20Hz – 20,000Hz) nên hẳn nhiên âm thanh thu hút chim Yến không phải dùng sóng siêu âm (>2KHz) như một số quan niệm trước đây. Trong nhà, chim Yến đinh vị bằng những bước sóng phản hồi ngắn và rất nhanh, âm thanh ta thu được là tiếng “tạch tạch” có dải tần số từ 2,000Hz đến 8,000Hz, những sóng âm ngắn này khi gặp vật thể rắn sẽ phản hồi lại để chim Yến biết chính xác bố cục trong nhà yến hoặc tìm được vị trí tổ nhanh chóng mà không cần dùng mắt.

·             Trên cơ sở đó, việc điều chỉnh âm thanh cho phù hợp từ ngoài vào trong rất quan trọng. Trên thị trường có một số thiết bị đo cường độ âm thanh rất chính xác. Nếu chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc “nghe” thì người mới nuôi chim yến nên dùng những công cụ hỗ trợ này. Tùy theo số lượng loa, diện tích và bố cục của nhà Yến để điều chỉnh hệ thống sao cho phù hợp. Mức tham khảo chúng tôi đưa ra từ những nhà yến hiệu quả là 60dB-80dB cho trong nhà (tương đương với cuộc trò chuyện bình thường của người) và 90dB-110dB với hệ thống loa ngoài đo được từ khoảng cách 2m. Nhưng tối ưu hơn vẫn cần đôi tai của nhũng người kinh nghiệm để phối hợp tốt giữa các hệ thống âm thanh.

Sơ bộ, hệ thống âm thanh trong nhà Yến bao gồm 3 phần chính : âm thanh dẫn, âm thanh trong và âm thanh ngoài.

I.            Âm thanh ngoài : Thời gian phát từ 5h đến 20h mỗi ngày. Để đạt được hiệu quả thu hút cao, âm thanh ngoài trước tiên phải bảo đảm được phân thành 3 vùng rõ rệt :

-        Hút chim tầm xa : đây là nhân tố đầu tiên cho việc dụ chim về nhà yến. Vùng này được sử dụng bằng những loại loa có công suất lớn và khuếch đại tần số để âm thanh vang vọng đi xa, thường được gọi là Bazoka, nhập khẩu Malaysia hoặc được gia công tại Việt Nam. Bazoka  hình nón, có độ dài tầm 60 – 80cm, đường kính miệng loa khoảng 15-20cm, vỏ loa thường được làm bằng Inox, Gang hoặc nhựa tốt. Đế loa làm bằng những loại loa nam châm có cấu tạo chống nước tốt, công suất trung bình khoảng 100W, tần số 1.5 – 20 KHz. Bazoka được đặt phóng ra 4 hướng trên mái chuồng cu, độ vang của âm thanh xa khoảng 500m nghe bằng tai và sóng âm thanh khuếch đại cực hạn trung bình hơn 1km. Vì vậy chim đang trên đường bay đi ăn hoặc ngang qua nhà yến sẽ dễ dàng nhận thấy tín hiệu và hạ cao độ để thăm dò nhà Yến.

-        Hút chim tầm gần : khi chim đã phát hiện và xuống gần nhà Yến, chúng ta có loại loa thứ 2 để thu hút và gom chim gần đến cửa vào. Thông thường sử dụng loa lục giác hoặc bát giác, là một tổ hợp loa thiết kế theo hình tròn từ 6 hoặc 8 loa thạch anh cỡ trung như Audax 60-65, NX-10, NestPro AX-80…Cụm loa này thiết kế chống nước và được đặt cao 50cm trên cửa ra vào nhà yến, cường độ phát thích hợp nằm trong khoảng 80-95dB.

-        Loa cửa vào (loa miệng lỗ) : hiện vẫn chưa có quy định rõ ràng về kích thước và hướng để đặt cửa cho chim vào nhà Yến. Ở Indonesia, Malaysia và Thái Lan, cửa ra vào rất đa dạng về hình dáng lẫn kích thước. Phổ biến dạng cửa vào trên mái, hình vuông hoặc hình ống rất hiệu quả. Tại Việt Nam đa phần làm cửa vào ngay cạnh tường chuồng cu, kích thước trung bình 20cm x 40cm đến 60cm x 120cm đặt nằm ngang hoặc thẳng đứng (chúng tôi sẽ đề cập vấn đề này ở một bài viết khác). Và những cửa ra vào này sẽ được lắp 2 đến 3 loa cỡ trung tùy chủng loại. Với Audax 65,66 hay NX-10 ta sẽ lắp 3 loa theo hàng ngang, tốt hơn nên đặt mép dưới cửa, miệng loa hướng thẳng ra ngoài và chống thấm các mối nối. Với những loại loa lớn hơn như SH 220, SH 250, AXC-400, AXC-500 sẽ lắp 2 cái ở vị trí tương tự. Việc quan trọng là sự phối âm giữa 3 hệ thống loa này. Căn bản ta có 1 biểu đồ đơn giản để không mắc lỗi khi điều chỉnh hệ thống loa ngoài :

         Bazoka                                                  Bát giác                                                     Cửa vào  

    90dB-110dB >>>>>>>>>>>>>>>>>>> 80dB-95dB >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> 70dB-80dB

yenho.vn

II.         Âm thanh trong : hệ thống âm thanh trong được chia làm 2 khu vực chính : khu vực trung tâm và cạnh tường. Thời gian phát 24/24^h

-        Khu vực trung tâm : để dễ dàng cho việc thiết lập đồng bộ hệ thống âm thanh trong nhà, chúng ta sẽ chia nhà yến ra thành từng khu vực có diện tích giống nhau và phân loại. Thông thường mỗi khu vực sẽ có diện tích trung bình là 5m x 4m hoặc 5m x 5m, vậy nhà yến 5m x 20m sẽ chia làm 4 khu vực với diện tích đồng đều 25m². Phân loại ta có : 1(chuồng cu), 2(trung chuyển), 3(vip1), 4(vip2) theo như sơ đồ :

yenho.vn

Chuồng cu là khu vực chim đảo để thăm dò trước khi vào nhà yến, ở đây chúng ta chỉ sử dụng loa dẫn dụ sẽ nói đến ở phần tiếp theo. Vậy ta còn lại 3 khu vực chính để chim ở với tổng diện tích 75m² . Chúng tôi xin đưa mô hình mẫu cho loa trung tâm ở 3 khu vực này : trung chuyển (4 cụm)⁽¹⁾, Vip 2( 5 cụm), Vip 1(6 cụm + 1 bát giác).

Ghi chú : “cụm” gồm 4 loa chữ nhật loại nhỏ chuyên dụng cho nhà Yến như SB-120, NX-2, SPT-305 (loa trong nhà) gắn theo hình vuông; “bát giác” gồm 8 loa tương tự gắn theo hình tròn.

^yenho.vn

  -        Cạnh tường : cạnh tường là chuỗi những loa đơn (loa trong nhà) gắn cặp tường xuyên suốt nhà            Yến, miệng loa hướng ra đường vào của chim, đặt vuông góc với thanh làm tổ và được đi dây              song song với nhau. Tỉ lệ điển hình là : Trung chuyển (10), Vip 2(15), Vip 1(20).

-        Đi dây : sau khi đã thiết lập vị trí và số lượng, việc đi dây để liên kết các hệ thống loa là rất quan trọng, đòi hỏi sự tỉ mỉ và độ chuẩn xác. Nếu hệ thống loa hoạt động không tốt như bị nhiễu, rè hoặc đoản mạch thì hiệu quả hấp dẫn chim ở lại rất thấp. Khi vào nhà chim yến cần nghe tiếng mẹ con, tiếng chim non đòi ăn, tiếng định vị… để yên tâm ở lại, và điều kiện trước nhất là một hệ thống âm thanh trong trẻo, tự nhiên và “đông đảo”. Nếu xét đến các yếu tố tương thích về điện trở, trở kháng của hệ thống loa, dây loa, công suất của loa và ampli, khoảng chênh của loa 1 đến loa n…với mỗi loa trong nhà có thông số : đáp tuyến tần số 4.5-20KHz, độ nhạy 91dB, trở kháng 4 Ohm thì phương pháp tối ưu là 40 đơn vị mắc song song cho 1 đường dây. Và phải tách rời từng khu vực trung tâm và loa cạnh tường để có thể phối hợp theo dạng ziczag nhằm giảm thiểu rủi ro trong công tác quản lý sau này.

III.       Hệ thống loa dẫn : loa dẫn đường rất quan trọng trong hệ thống âm thanh nhà Yến, mang nhiệm vụ trung chuyển chim từ phòng lượn qua phòng trung chuyển để đến các phòng Vip. Nếu hệ thống dẫn đường phát huy hiệu quả thì chim Yến khi vào nhà sẽ dễ dàng vào các phòng Vip và tìm được những không gian kín đáo, an toàn để yên tâm ở lại.

-        Loại loa sử dụng : Audax 60,61,65 ; NX-10 ; AX-80

-        Vị trí : đặt ở vị trí thông tầng, thông phòng hay cửa vào của mỗi khu vực (2),(3),(4) trong nhà yến

-        Số lượng : tùy vào diện tích nhà Yến. Ví dụ nhà Yến 5m x 20m sẽ có 12 loa dẫn chia đều cho 3 khu vực ở mỗi tầng.

-        Thời gian phát : 5h đến 21h

-        Âm thanh : phát tiếng ngoài (outdoor) hoặc tiếng miệng lỗ (hole).

-        Đi dây : loa dẫn được mắc song song theo từng cụm 20 đơn vị riêng biệt.

Trên đây là bài viết tham khảo cho những người mới xây dựng nhà nuôi chim yến, được đúc kết kinh nghiệm thực tiễn của đội ngũ kỹ thuật Cty TNHH Yến Hồ kết hợp với một số tài liệu khoa học kỹ thuật về “Âm & Sóng Âm”. Mọi ý kiến đóng góp xin quý vị phản hồi tại yensaoyenho@gmail.com.

yenho.vn